همانگونه که می دانیم در تقویم گاهنباری #آریایی و اعتقاد #زرتشتی طلوع اولین صبح پس از بلندترین شب سال موعد ولادت ایزد #میترا و خورشید است.

ماه پر طراوت #دی پس از این وقت خجسته برای ایرانیان باستان پر از بهانه های مختلف برای شادی و نیایش بوده است. دی تنها ماهی است که به نام شخص دادار یکتا نامگذاری شده است و به جای یک گاهنبار ماهانه سه گاهنبار دارد! اولین جشن #دیگان در روز #هورمزد از ماه هورمزد در روز اول دی برپا میگشت که یکی از بزرگترین و با شکوه ترین مراسم گاهنباری ایران باستان بوده است.

#هاروش را دیتی باران و زندگی بخش جنگلها دانسته اند. او بار غصه تمام مردم 

را بر دوش میکشد و از ریزش اشکهایش گلهای پامچال میرویند.

در ادامه...

 سپنتا آرمئیتی را امشاسپند بانوی نگاهبان زمین و تقدس خاک دانسته اند.

 روز آفرینش او روز عشق  آریایی است.

در ادامه...

او را در  اوستا و  بندهشن ایزد  خورشید نامیده اند.

در اساطیر  ایران باستان وی دیوی اهریمنی و ماردوش است

 و در  شاهنامه حاکمی ستمگر وصف شده.